۱۳۸ نکته کاربردی از الزامات جلسه دفاع از پایان‌نامه و تهیه پاورپوینت تا انتشار مقاله

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، مریم سلیمی، دکترای علوم ارتباطات دارد و مدرس دانشگاه، داور فصلنامه‌های علمی – پژوهشی و علمی – ترویجی است، وی در کنار آثار متعددی که منتشر کرده است، راهنما، مشاور و داور پایان نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی هم هست.

وی با حضور در خبرگزاری فارس به ۹۰ نکته کاربردی از الزامات جلسه دفاع از پایان‌نامه و تهیه پاورپوینت تا انتشار مقاله اشاره کرد. مواردی که از الزامات پیش دفاع از رساله دکتری شروع می‌شود و تا چگونگی انتشار مقاله‌های علمی و حتی چگونگی برگزاری جلسه دفاع پیش می‌رود.

* الزامات پیش از جلسه دفاع از پایان نامه

فارس: به عنوان یک دانشجو چه مواردی برای جلسه دفاع از رساله یا پایان‌نامه باید طی کنیم؟

سلیمی: پیش از رسیدن به مرحله پیش دفاع و دفاع لازم است فرایند پایان نامه خود را به موقع طی کنید تا در روزهای نزدیک دفاع با انباشتگی کارهای اداری و نیز کارهای مربوط به پایان نامه روبرو نشوید. مدیریت زمان در این مرحله بسیار حائز اهمیت است.
طبیعی است که انجام امور دفاع مراحل مختلفی دارد و باید آمادگی لازم برای طی این مراحل را در خود ایجاد کنید. توجه داشته باشید که مراحل مختلف در دانشگاه‌ها متنوع است. بخشی از این امور در حال حاضر سیستمی شده و کار را برای دانشجویان و اساتید سهل تر کرده است.
به یادتان باشد مسیر کار پایان نامه را طوری طی کنید که در مرحله همانند جویی به مشکل برنخورید. حتماً ملاحظات لازم در این خصوص را در نظر داشته باشید. زمانی را نیز به مرحله همانندجویی در برنامه خود اختصاص دهید.

در عین حال یادتان باشد در روزهای نزدیک به دفاع و پیش دفاع، سر اساتید به شدت شلوغ است و توقع اینکه همان لحظه مورد نیاز به شما پاسخگو باشند ممکن است کمتر باشد؛ از این رو، حتماً زمانی را برای رفت و برگشتهای مربوط به تصحیح، اصلاح و تأیید پایان نامه در یک زمان معقول و منطقی در نظر بگیرید و اساتید خود  را نظر به شرایطتتان در روزهای آخر،  تحت فشار قرار ندهید.
چک لیستی از تمام مراحلی که باید طی شود آماده کرده و هر مرحله که انجام می شود آن را تیک کنید تا از نظر روانی آرامش لازم را کسب کنید. برای این روزها، از برنامه های مدیریت زمان کمک بگیرید تا حس و حال بهتری داشته باشید. (مانند مدیریت زمان با ماتریس آیزنهاور)
سعی کنید در برنامه خود حضور در دفاع های دیگران را بگنجانید، به خصوص دفاع هایی را انتخاب کنید که داوران شما در آن دفاع ها داور هستند. این کار شناخت کافی از داور و جلسه دفاع به شما خواهد داد. البته جلساتی که اساتید راهنما و مشاور شما نیز در آن حضور دارند، یاری گیری است.

اگر بناست دفاع دکتری صورت گیرد حداقل بین پیش دفاع و دفاع باید ۱۰ روز فاصله در نظر گرفت.
برای رسیدن به مرحله دفاع در کارشناسی ارشد و مرحله پیش دفاع دکتری، باید طوری برنامه ریزی کرد که حداقل دو هفته قبل از زمان دفاع یا پیش دفاع کار پایان نامه تمام شده و آماده تحویل به اساتید شود.

سعی کنید کار نهایی و ویرایش شده تحویل اساتید شود و از اینکه به کرات و برای تکمیل کار به آنها مراجعه شود حذر کنید. آنچه تحویل اساتید داور می شود حتماً با هماهنگی و اجازه از اساتید راهنما و مشاور صورت گیرد. به خاطر داشته باشید عدم کسب همراهی و رضایت آنها در طول دوره پایان نامه، آثارش را در روز دفاع خواهد گذاشت.

* زمان دفاع یا پیش دفاع خود را هرگز به روزهای آخر واگذار نکنید

یکی از مهمترین نکات در زمان دفاع، هماهنگی لازم با اساتید اعم از داور، راهنما، مشاور و… است. یافتن اشتراک زمانی بین همه این افراد و عدم هماهنگی های احتمالی ممکن است کمی ایجاد استرس کند، با یک روش مناسب و با آرامش این مرحله را پشت سر بگذارید.
زمان دفاع یا پیش دفاع خود را هرگز به روزهای آخر واگذار نکنید به این دلیل که عمده اساتید سرشان شلوغ است و در عین حال که اتاق‌های دفاع عموماً اشغال است. پس زمان بسیار مناسبی را برای زمان دفاع یا پیش دفاع انتخاب کنید.
اگر دفاع حضوری برگزار می شود حتماً به فکر اتاق دفاع و آماده سازی آن باشید.
در جلسات دفاع حضوری لازم است کمی به فکر پذیرایی از اساتید و میهمانان باشید. در صورت ممنوع بودن پذیرایی، جلسه را با حداقل امکانات و ضروریات همچون آب معدنی و دستمال کاغذی برای روی میز مدیریت کنید. بودن چند شاخه گل یا سبدی از گل می تواند به جلسه طراوات بیشتری ببخشد، هرچند این کار اجباری نیست و شاید حتی از سوی برخی دانشگاه‌ها با ممنوعیت روبرو شود. این نکات را حتماً کنترل کرده و در خصوص آنها اطمینان حاصل کنید.
متناسب با موضوع دفاع خود می توانید فضای جلسه را تزئین و مهیا کنید. این مسأله در خصوص دانشجویان رشته های هنری که باید ارائه‌ای از کارهای عملی خود داشته باشند، بسیار حائز اهمیت است.
از زمانی که اتاق جلسه را تحویل می‌گیرید تا لحظه دفاع زمان کمی دارید، پس بهتر است یکی دو نفر را برای کمک به همراه داشته باشید (البته با هماهنگی قبلی با دانشگاه).
وقتی که زمان و مکان  دقیق جلسه دفاع یا پیش دفاع مشخص شد و هماهنگی لازم با اساتید صورت گرفت و مجلد یا پی دی اف پایان نامه برای آنها ارسال شد، به فکر دعوت نامه و نیز پوستری برای دعوت از افراد برای حضور در جلسات دفاعتان باشید. حضور دیگر دانشجویان در جلسات دفاع به شدت توصیه می شود، چراکه آنها را آماده جلسات دفاعشان می کند. در متن دعوتنامه و پوستر به عنوان و زمان و مکان به درستی اشاره و از افراد برای حضور در این جلسه دعوت به عمل آید. هرگونه تغییر در مکان و زمان باید به سرعت به افراد اطلاع رسانی شود.
در فاصله بین ارائه پایان نامه به اساتید و یادآوری زمان و مکان دفاع به آنها، به فکر کارهای اجرایی، اداری، برنامه ریزی برای جلسه دفاع هم باشید.
اگر دانشجوی رشته های هنری هستید، کارهای عملی خود را آماده کنید تا به هفته ای که جلسه دفاع دارید این کار کشیده نشود. نحوه ارائه آثار را برای خود مشخص کرده و اگر لازم است آثار پاسپارتو شده یا شاسی شوند یا هر اتفاق دیگری روی آنها صورت گیرد، این کار به موقع انجام شود.
اگر دانشجوی رشته‌های هنری هستید حتماً برای جلسه دفاع نگاهی خلاقانه به ارائه خود داشته و از قابلیت‌های محیط و فضا برای ارائه یاری گرفته و با آثار و مدیریت فضا، داوران و اساتید را به خوبی تحت تأثیر قرار دهید.
یکی از مهم‌ترین نکات در بحث ارائه ها در روز دفاع یا پیش دفاع، داشتن یک پاورپوینت خیلی خوب و حرفه ای است. به خاطرتان باشد اساتید و حضار، نتیجه تلاش‌های چندماهه یا چندساله شما را در همان چند اسلاید به طور خلاصه می بینند. هرگز پاورپوینت را دست کم نگیرید و تهیه آن را به لحظه‌های آخر وانگذارید.

اگر موضوع پایان نامه شما جدید یا خاص است می توانید به فکر اطلاع رسانی آن از بعد رسانه ای باشید تا بقیه دانشجویان یا افراد علاقمند نیز از جلسه دفاع شما بهره مند شوند.

* چگونگی تهیه یک پاورپوینت خوب حرفه‌ای برای جلسه دفاع یا پیش دفاع

فارس: برای تهیه پاورپوینت جلسه دفاع به چه مواردی باید توجه کنیم؟

سلیمی: برای تهیه یک پاورپوینت خوب ابتدا لازم است تا شما از اصل پایان نامه فراغت یافته و محتوای شما به مرحله نهایی رسیده باشد. پس طوری باید برنامه ریزی کنید که در زمان تهیه پاورپوینت دل نگران کار پایان نامه، کار عملی و… نباشید.
سعی کنید از قالب‌های آماده پاورپوینت کمتر استفاده کرده و بکوشید صفحات آن را خلاقانه و با تصاویر مناسب و رنگ بندی متناسب با موضوع جذاب کرده و تهیه کنید.
یک پاورپوینت باید شامل این بخش‌ها باشد: جلد (شامل لوگوی دانشگاه، عنوان پایان نامه، نام اساتید، نام دانشجو، تاریخ و مکان دفاع)، به نام خدا، صفحه فهرست، مقدمه، بیان مسأله، اهداف، سوالات/ فرضیه ها، مفاهیم نظری (فقط مهم ها)، مبانی نظری (نظریه های مورد استفاده، چرا این نظریه ها و ارتباطش با موضوع شما)، ادبیات تحقیق در حد یکی دو اسلاید، روش تحقیق، یافته‌های پژوهش (با مرور سوالات و فرضیات و پاسخ آنها)، نتیجه (تحلیل نتیجه با اتکا به پیشینه و مبانی نظری صورت گیرد) و پیشنهادات، منابع و مآخذ، سپاسگزاری از توجه اساتید و حضار و آخرین اسلاید در صورت ضرورت راه‌های تماس شماست (چنانچه سایر دانشجویان و حضار و… از شما سوالی داشتند بتوانند با شما تماس بگیرند. این راه تماس می تواند آدرس ایمیل شما باشد که ابعاد رسمی دارد).

به جز بخش روش تحقیق و یافته های تحقیق سعی کنید بقیه بخش‌ها بیشتر از یک اسلاید نباشد. شما بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زمان دارید پس تعداد اسلایدها را طوری انتخاب کنید که در هر یک دقیقه یک اسلاید را توضیح دهید.

اگر دانشجوی رشته های هنری هستید، بخش دوم پاورپوینت شما یا پاورپوینت مستقل دیگر شما باید به گزارش کار عملی و نیز نمونه کارهای عملیتان اختصاص یابد. در این بخش باید مختصر اشاره شود که از بخش نظری تحقیق به چه نتایجی رسیدید و در بخش عملی چطور آنها را به خدمت گرفته یا رعایت کرده اید. همچنین درباره موضوع و ایده پروژه و گام‌های طی شده برای تهیه آثار توضیح داده شود و در انتها نیز جمع بندی ارائه شود.

به خاطر داشته باشید که چند بخش برای اساتیدهای پاورپوینت جلسه دفاع بسیار مهم هستند؛ بخش مبانی نظری، روش تحقیق، یافته‌های تحقیق و نتایج و پیشنهادها. زمان را طوری مدیریت کنید که روی این بخش‌ها مانور کافی داشته باشید.
یک پیشنهاد دوستانه هم به دانشجویان محترم دارم که پیش از شروع ارائه پاورپوینت، از علاقه خود به این موضوع و دلیل انتخاب این موضوع بگویید. طوری که حس شود به این موضوع علاقه دارید و دغدغه مند آن هستید. در بخش بیان مسأله روی دغدغه اصلی در پایان نامه تان بیشتر بحث کنید.

محتواهای پایان نامه خود را در ساختاری که اشاره شده، توزیع و مدیریت کنید. به خاطرتان باشد شما بنا نیست در پاورپوینت کل پایان نامه را کپی و پیست کنید. نکات بسیار ضروری در حد عبارات کوتاه به همراه تصاویری مرتبط ارائه کنید.
اگر احتمالاً و به هر دلیل پایان نامه را برون سپاری کرده اید، به دلیل عدم اشراف کامل به کل کار یا جزئیات آن در زمان دفاع و نیز تهیه پاورپونیت ممکن است با مشکلاتی روبرو شوید. سعی کنید حتماً پایان نامه را خودتان انجام دهید و در بخش‌هایی که مشکل یا ضعف دارید مانند بخش‌های آماری و… در صورت نیاز از مشاوره و راهنمایی افراد متخصص یاری بگیرید. چراکه مشکلات برون سپاری کار، خود را در جلسه دفاع نمود و بروز خواهد داد.
از استفاده از علائم، استیکرها، تصاویر زائد، گیف‌های با حرکت‌های غیرضروری و… خودداری کنید.
محتواهای داخل پاورپوینت به خصوص در بخش مفاهیم نظری یا ادبیات تحقیق با ارجاعات درون متنی همراه باشند.
اگر اصرار دارید ویدئویی همراه پایان نامه ارائه کنید، پیشنهاد می کنم که آن را در صفحه پاورپوینت بارگذاری نکرده یا لینک ندهید. آن را مستقلاً نمایش دهید گاه همین ویدئوها سبب بازنشدن فایل شما یا تأخیر در اجرا می‌شوند.
وقتی پاورپوینتتان آماده شد، برای خود زمان بگیرید و مطمئن شوید آن را در ۱۵ تا ۲۰ دقیقه تمام می کنید. یادتان باشد به دلیل تراکم دفاع‌ها ممکن است به شما گفته شود ارائه خود را در ۱۰ دقیقه داشته باشید، با آمادگی ذهنی محتواهای خود را اهم و فی الاهم کنید و در آن لحظه دچار نگرانی و استرس نشوید.
برای همه صفحات پاورپوینت از صفحه فهرست به بعد شماره صفحه بزنید به این شکل که اگر تعداد اسلایدهای شما مثلا ۲۰ اسلاید است در یک گوشه از پاورپوینت به صورت ثابت درج کنید ۱/۲۰  این یعنی اسلاید اول از ۲۰ اسلاید. این به مخاطب شما کمک می کند که بداند چند اسلاید از اسلایدهای شما طی شده یا باقی مانده است.
از یک فونت مناسب و خوانا برای پاورپوینت خود استفاده کنید فونت‌هایی مانند وزیر، نازنین، میترا و… می توانند مناسب باشند. برای عناوین و متن از سایز فونتهای ثابت و متناسب در کل پاورپوینت بهره بگیرید. اگر فضا و حال و هوای کارتان هنری یا با موضوعات کودک و نوجوان، سرگرمی و… مرتبط است، فونتی مانند یکان نیز قابل استفاده است. از تنوع فونت در کارتان خودداری کنید. اگر اصرار به چند فونت دارید، فونت‌ها از یک خانواده باشند. فونت‌های نستعلیق، تیتر و یکان هرگز به هم نزدیک نبوده یا هم خانواده نیستند.

زمانی که پاورپوینت خود را نهایی کردید حتماً برای خود زمان بگیرید و مطمئن شوید که در زمان احتمالی در نظر گرفته شده می توانید آن را به پایان برسانید. ارائه تمرینی اگر با حضور یکی دو نفر از اعضای خانواده باشد می تواند حس تمرینی آن را بیشتر کند و به اعتماد به نفس شما بیشتر کمک کند. (این پیشنهاد مناسب افرادی است که در مقطع کارشناسی ارشد اولین تجربه دفاع خود را دارند) . گرفتن فیلم یا ضبط صدا از جلسه تمرینی باز می تواند یاری گر باشد.

فایل پاورپوینت را پس از نهایی شدن برای اساتید راهنما و مشاور خود ارسال کنید تا نقطه نظرات آنها را حتماً‌ اعمال کنید.  دانشگاه در کنار فایل ورد و پی دی اف پایان نامه، فایل پاورپونیت را در زمان تحویل مدارک برای فارغ التحصیلی از شما خواهد خواست، آن را  در کنار استفاده برای روز دفاع، در جایی ضبط و نگه داری کنید.

* الزامات روز دفاع یا پیش دفاع

فارس: برای آمادگی هرچه بهتر برای روز دفاع یا پیش دفاع باید به چند نکاتی توجه شود؟

سلیمی: شب قبل از دفاع خوب بخوابید و با آمادگی کامل، با لبخند و بدون استرس و با اعتماد به نفس کافی در جلسه دفاع حاضر شوید. حتماً سعی کنید صبحانه یا ناهار میل کنید تا به صورت پرانرژی برای حضور در جلسه حاضر شوید.
بهترین لباس مناسب خود را برای جلسه دفاع انتخاب کنید. از عطری ملایم استفاده کنید و آن را به همراه داشته باشید و پیش از دفاع چند پاف به خود داشته باشید، احتمالاً دوندگی‌ها باعث تعرق شما شود.
یک عطر خوش بو کننده هوا نیز برای کمک به عطرآگین کردن فضا به همراه داشته باشید، این کار می تواند حس بهتری به خودتان یا به حضار دهد.
پیش از شروع جلسه دفاع، از یک موسیقی آرامش بخش می‌توانید برای آرامش خودتان تا شروع رسمی جلسه استفاده کنید. البته حواستان باشد که این کار را در ایام و مناسبت‌های ویژه سوگواری انجام ندهید.
استفاده از موسیقی به عنوان زیرمتن در زمان ارائه پیشنهاد نمی شود چراکه ممکن است سبب عدم تمرکز افراد شود.
اگر قرار است برای جلسه دفاعتان با هرکسی هماهنگی داشته باشید این کار را صورت دهید تا در زمان دفاع به مشکل برنخورید.
روز دفاع حداقل یک یا دو ساعت قبل از دفاع در دانشگاه حاضر شوید. طی مراحل اداری و گرفتن اتاق و آماده سازی آن زمان بر است.

حتماً در دو یا سه فلش پاورپوینت و پایان نامه اعم از ورد و پی دی اف را به همراه داشته باشید. در عین حال نسخه چاپی پایان نامه و پاورپوینت را نیز با هرگونه احتمالی به همراه داشته باشید.

خود را آماده هرگونه اتفاقی در طول دفاع کنید، از قطعی برق، تأخیر اساتید برای حضور در جلسه به دلیل درگیری در دیگر جلسات دفاع و…، نباید اجازه دهید این اتفاقات از آمادگی شما برای دفاع بکاهد.
لپ تاپ از قبل شارژ شده و هر وسیله دیگری برای ارائه را به همراه داشته باشید. به همراه داشتن شارژ کمک می کند که اگر به هر دلیل مشکلی پیش آمد بتوانید مجدد آن را شارژ کنید.
گوشی تلفن تان برای هماهنگی با اساتید، میهمانان و… شارژ داشته باشد. بهتر است شارژ با خود داشته باشید.
از زمان تحویل اتاق دفاع، کار آماده سازی لپ تاپ، چیدمان روی میز، چیدن اقلام پذیرایی و… را شروع کنید. بهتر است کسی امور مذکور را انجام دهد و شما تمرکزتان را بر آماده سازی لپ تاپ و روشن کردن پروژکشن و… قرار دهید.
حتماً شماره تماس مسؤول ویدئو پروکشن را برای هرگونه مشکل داشته باشید. تا در صورت نیاز سریع به او دسترسی داشته باشید.
روی در اتاق دفاع پوستر جلسه دفاع یا پیش دفاع خود را بچسبانید تا میهمانان شما بدانید که قبل یا در طول جلسه در کدام اتاق را بزنند. آدرس را درست دهید تا میهمانان مزاحم دیگر جلسات دفاع نشوند. بعد از جلسه نیز حتماً پوستر را جدا کنید.
برای روز دفاع هر چیزی نیاز دارید از قبل فکرش را بکنید بنا نیست در آن شرایط کسی به شما نوار چسب، سوزن ته گرد یا هر چیز دیگری امانت دهد.

* پایبندی به زمان جلسه دفاع

پس از آماده کردن لپ تاپ، فضا و اطمینان از همه چیز، تمام تمرکز خود را بر جلسه دفاع بگذارید. تا رسیدن اساتید و میهمانان یک بار در همان فضا ولو به صورت ذهنی، مباحث را مرور کنید.
به زمان در جلسه دفاع پایبند باشید. از تحویل اتاق دفاع، ارائه، تخلیه به موقع اتاق دفاع و… .
با آمادگی کامل آماده جلسه دفاع شوید و بدون استرس و با اعتماد به نفس و لبخند به استقبال اساتید و میهمانان روید. جای افراد را از قبل مشخص و آنها را به درستی راهنمایی کنید.
با همراهان خود هماهنگ کنید که بدانند کی باید پذیرایی کرده یا چه اقدامی را صورت دهند. ناهماهنگی های احتمالی ممکن است بر وضعیت روانی شما در آن لحاظ تأثیر منفی بگذارد،‌ بنابراین با  مدیریت زمان و تکمیل چک لیست طی هماهنگی های لازم پیش بروید.
تصویربرداری و فیلمبرداری در طول جلسه و در انتهای جلسه به عنوان یادگاری می تواند حرکتی ارزشمند باشد.
معمولاً روال بر این است که نماینده ای از سوی دانشگاه مدیریت جلسه را به عهده می گیرد. بعد از صحبت‌های وی، به شما زمان داده می‌شود تا ظرف زمانی مشخص صحبت کنید. کنارتان ساعت یا موبایل سایلنت شده ای باشد که زمان از اختیارتان خارج نشود.
حتماَ پیش از جلسه، دفتر یادداشتی برای ثبت نقدها و نظرات به همراه داشته باشید. به خاطرتان باشد که شما بدون تأیید استاد راهنما و بدون اعمال نظرات در روز دفاع، امکان تحویل پایان نامه به دانشگاه را نخواهید داشت، پس هم نکات را خوب بنویسید و هم ضبط کنید تا بعد با نظر استاد راهنما و مشاور آنها را به درستی اعمال کنید.
با نام و یاد خدا، جلد پاورپوینت را نمایش داده به عنوان، اساتیدو.. اشاره کنید و صفحات اسلاید را به ترتیبی که اعلام شد، ارائه کنید. حتماً از زحمات اساتید راهنما و مشاور خود که در طول انجام پایان نامه یاری تان کرده اند، تشکر کنید.
اگر جلسه شما دفاع دکتری است حتماَ قبل از ارائه، باید مروری بر جلسه پیش دفاع، ایرادات وارده و نکات رفع شده در پایان نامه و پاورپوینت صورت گیرد.

*  بحث و جدل با اساتید داور ممنوع

بعد از ارائه شما اساتید داور نظر خواهند داد. نظرات همگی را بنویسید.
به شما زمان برای دفاع داده خواهد شد، به هیچ عنوان با اساتید داور شروع به بحث و جدل نکنید. رعایت احترام و ادب در طول جلسه دفاع امری ضروری است. حتماً از نظرات ارائه شده تشکر کنید و اعلام کنید که با نظر اساتید محترم راهنما و مشاور این نکات اعمال خواهد شد. اگر توضیح ضروری یا بسیار جدی و حیاتی دارید در حد بسیار بسیار مختصر به آن اشاره کنید.
بعد از شما اساتید راهنما و مشاور به دفاع از پایان نامه و عملکرد شما خواهند پرداخت. در لابه لای صحبت‌های آنها وارد نشوید.
بعد از صحبت اساتید، زمانی برای شور در نظر گرفته می‌شود و همه باید سالن را ترک کنند، وقتی اساتید نمره ای را برای شما در نظر گرفتند به آن احترام بگذارید و با آنها شروع به بحث نکنید.
بعد از اعلام نمره می‌توانید خود یا همراهانتان با شیرینی از میهمانان پذیرایی کرده یا اگر پذیرایی ممنوع است، مجدداَ به عنوان میزبان از اساتید و میهمانان برای این حضور تشکر کنید.
بعد از رفتن میهمانان، جلسه دفاع را پس از پاکسازی، مرتب کردن و خاموش کردن لپ تاپ و… و نیز کندن پوستر از روی در اتاق، ترک کنید و از زمان ترک اتاق دفاع،‌ مسئول مربوطه را مطلع کنید.
بهتر است روز دفاع را چنانچه شاغل هستید، مرخصی بگیرید، چراکه بعد از دفاع نیاز به یک استراحت یا حداقل آرامش دارید.
اگر دانشجوی کارشناسی ارشد هستید در جلسه باید مشخص کنید که می‌خواهید مقاله داشته باشید یا خیر، اگر بناست مقاله داشته باشید در کنار اصلاحات پایان نامه و ادامه روند اصلاحی آن و نیز انجام امور اداری پس از دفاع، باید به فکر حداقل یک یا دو  مقاله باشید.

* الزامات جلسات دفاع آنلاین

فارس: چه مواردی را برای جلسات دفاع آنلاین باید مدنظر قرار داد؟

سلیمی: تمرکز بحث تاکنون بر جلسات حضوری بود، چراکه از این ترم جلسات دفاع به صورت حضوری برگزار خواهند شد. جلسات دفاع آنلاین نیز ملاحظات خاص خود را دارند.

بیشتر موارد مرتبط با پایان نامه، پاورپوینت و… در قالب حضوری و آنلاین مشترک است، تفاوت‌ها عموماً به نحوه برگزاری جلسه دفاع مربوط است.

در جلسه آنلاین پس از مشخص شدن زمان دفاع و اعلام آن به همگان، باید در زمان‌های اعلامی از سوی دانشگاه برای تست صدا و… به صورت آنلاین متصل و حاضر شد.
در روز دفاع نیز لازم است از شب قبل، لپ تاپ و تلفن همراه را شارژ و آماده ارائه کرد.
نیم ساعت تا یک ربع قبل از شروع جلسه باید در محیط مربوطه حاضر شد و کنترل‌های لازم را صورت داد. اعم از کنترل اینترنت، کنترل هدفون و وضعیت صدا و… . از باز شدن فایل ارائه مطمئن شوید.
تمام وسایل مورد نیاز برای زمان ارائه را در اطراف خود مهیا کنید، اعم از یک لیوان آب، خودکار، دفترچه یادداشت و… . حتماً موارد قندی همچون خرما یا شیرینی در دسترستان باشد تا بنا بر نیاز میل کنید.
بهتر است پاورپوینت به صورت پی دی اف درآید تا در قالب هر محیط احتمالی قابل ارائه باشد.
تقریباً عمده مراحل از زمان آغاز جلسه تا پایان شبیه روند حضوری است. پس بعد از اعلام نماینده باید به ارائه پاورپوینت خود پرداخت.
فقط باید آمادگی لازم برای قطعی های احتمالی اینترنت و… در خود ایجاد کرد و بلافاصله برای ورود به جلسه دفاع تلاش کرد. باید تلاش کرد اینگونه اتفاقات بر کیفیت ارائه تأثیر منفی نگذارد.
مطلع کردن خانواده و اطرافیان از زمان جلسه دفاع ضروری است تا محیط به خصوص از بعد آلودگی صوتی و.. قابل کنترل باشد.
چنانچه بناست تصویر آنلاین شما در زمان دفاع یا پس از آن پخش شود، مراقب حریم خصوصی خود و اطرافیانتان باشید.
با لباسی آراسته و مرتب برای دفاع حاضر شده و چارچوب‌های لازم در طول ارائه مدنظر قرار گیرد.
در دفاع آنلاین نیز نوع و لحن و بیان شما باید مودبانه و توأم با احترام باشد.
به زمان در نوع آنلاین نیز پایبند باشید.
بعد از ارائه و طی مراحل مذکور برای اعلام نتایج و…، در پایان از زحمات اساتید یکبار دیگر تشکر کرده و محیط را پس از پایان رسمی جلسه و خروج همه حاضرین ترک کنید. مگر اینکه جلسه آنلاین دیگری در همان محیط بعد از شما برگزار شود.

* الزامات تهیه مقاله

حداقل انتظار می رود که شما از پایان نامه خود در مقطع ارشد حداقل یک مقاله  و در مقطع دکتری حداقل دو مقاله تهیه کنید. پیش از آماده سازی مقاله، حتماً مجلات مورد تأیید دانشگاه و اساتید را انتخاب کرده و مبتنی بر رسم الخط آنها شروع به تهیه مقاله خود کنید.
یک مقاله معمولاً دارای چنین ساختاری است: عنوان، چکیده، کلمات کلیدی، مقدمه (شامل ورودی، بیان مسأله، اهمیت و ضرورت، اهداف، سوالات و فرضیات، پیشینه تحقیق، آنچه در مقاله ارائه خواهد شد)، مفاهیم نظری، مبانی نظری (نظریه ها)، روش تحقیق (جامعه، نمونه، روش نمونه گیری، روش جمع آوری و استخراج، روایی، پایایی و…)، یافته های تحقیق، نتایج و پیشنهادها، منابع و مآخذ (اول فارسی و بعد انگلیسی یا هر زبان دیگری)
مقاله خود را وقتی آماده کردید، بارها بخوانید و ویرایش‌های لازم را اعمال کرده و حتی به لحاظ اندازه فونت، اصول درج عکس، نمودار و… کنترل کنید.
مقاله را به تأیید اساتید راهنما و مشاور برسانید و همه نکات مربوطه را اعمال کنید.
در نظر داشته باشید که فصلنامه ها و مجلات علمی و… معمولاً فرایند داوری طولانی دارند، پس صبور باشید و زمان لازم برای طی این پروسه ها را درنظر داشته باشید.
عموماً گفته می شود که مقالات فقط باید برای یک مجله ارسال شود و نباید به طور همزمان برای چندین مجله ارسال شود. تهیه دو مقاله مختلف از پایان نامه می تواند این مشکل را حل کند که هر یک را به یک مجله یا فصلنامه دهید.
پس از مشخص شدن وضعیت مقاله شما در هر مجله پس از داوری، ممکن است مقاله شما یکی از این وضعیت‌ها را داشته باشد: غیرقابل انتشار، قابل انتشار با اصلاحات کلی یا اساسی، قابل انتشار با اصلاحات جزئی، قابل انتشار. در حال غیرقابل انتشار و قابل انتشار تکلیف شما مشخص است. در دو حالت دیگر، باید اصلاحات لازم را تا زمان تأیید نهایی اساتید داور طی کنید.

لازم است به نکات اساتید داور خوب توجه کنید و آنها را اعمال کنید تا از رفت و برگشت‌های اضافی مقاله خود جلوگیری کنید. عدم اعمال درست نظرات سبب می شود تا گاه مقاله شما با کل زحمات کشیده شده روی آن، فرجام عدم انتشار پیدا کند، پس دقت کنید.
ممکن است در برخی مجلات به شما گواهی پذیرش مقاله بدهند و کار اداری شما با آن راه بیفتد ولی فارغ التحصیلی به خصوص در مقطع دکتری، منوط به انتشار اصل مقاله است. پس چنانچه برای گرفتن مدرک خود عجله دارید، زمانی را برای انتشار مقاله در نظر داشته باشید.
حتماً از اعتبار مجلات داخلی و خارجی با کنترل آن در سایت وزارت علوم اطمینان کسب کنید تا زمان و هزینه‌ها و انتظار صرف شده به هدر نرود.
یکی از نکات مهم در بحث مقاله، در کنار اعتبار خود مجله، نحوه اعلام نام نویسندگان و سمت آنها، مشخص کردن نویسنده مسئول، نحوه ارجاعات، نحوه درج عنوان پایان نامه به صورت پانویس، ذکر نام دانشگاه و… است. به یادتان باشد اگر این نکات رعایت نشود شاید مقاله‌تان از سوی دانشگاه پذیرفته نشود. حتماً از این نکات به خصوص در مقطع دکتری کسب اطمینان کنید.
پس از انتشار مقاله اعم از آنلاین یا مکتوب، می توانید پرینت و اصل مقاله را برای ارائه به دانشگاه ببرید. چنانچه روشی سیستمی برای این کار درنظر گرفته شده از همین مسیر عمل کنید. با انتشار مقاله و طی مراحل اداری مربوطه و…، کم کم می‌توانید به اخذ مدرک تحصیلی خود نزدیک شوید.

البته نسخه ای را از مقاله منتشر شده خود را حتماً برای اساتید راهنما و مشاور خود بفرستید.  در عین اینکه مقاله ای که بناست تحویل دانشگاه شود باید حتماً‌ از امضای اساتید شما در کنار سایر افرادی که دانشگاه تعیین می کند (مانند مسئول پژوهش و…) به معنای تأیید مقاله، برخوردار باشد.

* پایان نامه خود را تبدیل به کتاب کنید

اگر موضوع پایان نامه شما جالب و جدید است و به نتایج ارزشمندی رسیده اید بهتر است در کنار مقاله، به فکر کتاب کردن آن باشید.

موضوعی جذاب و مورد علاقه ای را انتخاب کنید که در کنار اینکه با سختی های مراحل پژوهش بهتر آن را طی می کنید، ارزش تبدیل شدن به کتاب را نیز داشته باشد.

بهتر است پس از پایان جلسه دفاع از همه اساتید و افراد و حتی مصاحبه شوندگان اعم از داخلی و خارجی با ارسالی پیامی اختصاصی و رسمی تشکر کنید.