ژانر کتاب کودک و نوجوان یک شاخه بسیار مهم از ادبیات است؛ زیرا این کتاب‌ها در دوره‌ای از زندگی که شخصیت کودکان در حال شکل‌گیری و رشد است، خوانده می‌شوند. به همین دلیل انتخاب نوع محتوا، مفاهیم و ارزش‌هایی که از طریق کتاب به کودکان و نوجوان القا می‌گردد، اهمیت دارد. استفاده از کتاب‌های ایرانی برای نوجوانان و کودکان به دلیل هماهنگی بین شیوه زندگی و ارزش‌های مشترک نویسنده و خواننده توصیه می‌شود. جهت آشنایی با بهترین کتاب‌های کودک و نوجوان و معرفی مهم‌ترین نویسندگان کتاب کودک و نوجوان با ادامه مطلب همراه ما باشید
وظیفه نویسنده کتاب‌های ایرانی برای نوجوانان چیست؟
به طور حتم، افرادی که در حیطه نویسندگی کتاب‌های کودک و نوجوان فعالیت می‌کنند به خوبی باید این قشر از افراد را بشناسند، معمولا این نویسندگان در دوران کودکی خود کتاب‌های فراوان خوانده‌اند.
در واقع نویسنده کودک و نوجوان دارای یک وظیفه بسیار پر ارج، دقیق و دشوار است که باید با چشم‌هایی کاملا بینا، به خوبی درون کودک و دنیای پیرامون او را ببیند.
در واقع برخی از وظایف نویسنده کتاب‌های ایرانی برای نوجوانان عبارتند از:
- ساده نویسی و استفاده از کلمات قابل فهم و جلوگیری از تکرارهای بیهوده
- استفاده از واژگان پایه برای نوشتار قابل فهم، برای رده های سنی کودکان و نوجوانان
- زبان و بیان کاملاً ساده، بی پیرایه و روان، آسان و گیرا و به دور از هرگونه دشواری
- پرهیز از حاشیه پردازی، یکنواخت نوشتن و همچنین غلو کردن در برخی از موارد
- امکان درآمیختن مسائل جدی با شوخی و بذله گویی برای تأثیرگذاری بیشتر
- انتخاب نوشته‌هایی با طول کوتاه برای درک و فهم بیشتر
بررسی تاثیر کتاب در ذهن کودکان
برای اینکه به کودکان در جهت رشد و درک بهتر دنیای پیرامون کمک شود، باید برای آنها کتاب‌ها و داستان‌های گوناگون نقل گردد. کودکان از طریق کتاب‌ها می‌توانند کلیه احساسات مثبت و منفی، عصبانیت و نگرانی را شناخته و نحوه کنترل آنها را یاد بگیرند.
آشنایی هرچه بیشتر کودک با کتاب‌ها، کمک می‌کند تا بین زندگی شخصی و مفاهیم جهان ارتباط بهتری پیدا نمایند.
انواع کتاب مناسب برای کودکان عبارتند از:
- کتاب قصه
- کتاب آموزشی
- کتاب صوتی
بهتر است که کتاب‌های مناسب برای کودکان دارای یک ساختار به هم پیوسته برای ایجاد نظم در ذهن کودکان باشد.
نکات مهم برای والدین در انتخاب بهترین کتاب‌های کودک و نوجوان
معمولا والدین کتاب را برای سرگرمی کودکان انتخاب می‌کنند، اما باید ضمن سرگرمی، آیتم آموزشی نیز برای کودک در نظر بگیرند.
کودکان توانایی خواندن کتاب ها را ندارند، پس باید داستان‌ها به گونه‌ای نقل شوند که مورد توجه کودکان قرار بگیرند.
والدین باید همیشه به روز بوده و جدیدترین کتاب‌ها و مقالات مربوط به تربیت و آموزش کودکان را مطالعه کنند.
محدود نکردن کودکان به زمان و مکان برای قصه گویی و شنیدن قصه‌ها، نقش بسیار مهمی در تقویت علاقه کودک نسبت به کتاب دارد.
ویژگی‌های مهم کتاب‌های جذاب برای نوجوانان
علاقه به خواندن کتاب در بین ایرانیان از سال‌های قدیم رواج داشته؛ اما در حال حاضر به دلیل تغییرات سبک زندگی و وجود سیستم آموزشی نادرست، فرهنگ استفاده از کتاب‌ها کاهش چشمگیری پیدا کرده است.
در چنین شرایطی برای تشویق بیشتر کودکان و نوجوانان به کتابخوانی، باید کتاب‌هایی با ویژگی های خاص و منحصر به فرد تولید شود.
در صورتی‌که محتوای کتاب‌ها، جذابیت‌های بصری داشته باشند، به طور حتم کودکان را به سمت خود جلب کرده و موجب تحول در مسیر زندگی آنها می‌گردد.
برای اینکه کتاب‌ها به عنوان الگوهای مناسب کودکان و نوجوانان در نظر گرفته شوند؛ قطعاً دارای برخی از ویژگی‌های خاص هستند که در اینجا به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
توجه به شخصیت نوجوانان
انتخاب نام داستان، جلد کتاب، نوع قلم، فونت و اندازه کتاب‌ها جزء موارد بسیار مهمی است که باید با توجه به شخصیت نوجوانان انتخاب گردد.
سوژه مورد علاقه نوجوانان
نوجوانان در رده‌های سنی مختلف، طرفدار برخی از موضوعات هستند که این علائق، با توجه به روابط احساسی، اختلافات طبقاتی، رقابت‌های درسی و ورزشی بین نوجوانان در انتخاب کتاب ها متفاوت می‌باشد.
انتخاب شخصیت‌های جذاب داستانی
انتخاب شخصیت‌های مناسب، جذاب و گیرا و همچنین آغاز شروع یک داستان ماجراجویی تا بتواند ذهن خواننده را درگیر کرده و همچنین روایت داستان، به شیوه‌ای که خواننده را خسته نکند، اهمیت دارد.
نثر مناسب
قرار دادن فراز و فرود در داستان و همچنین انتخاب یک شیوه داستان نویسی به صورت کاملاً شیوا و گریز از کلمات و واژگان مهجور و استفاده از جملات و عبارت‌های کوتاه، سبب تشویق نوجوانان برای خواندن کتاب می‌شود.
به دلیل تفاوت‌های زیادی که بین ویژگی‌های شخصیتی نوجوانان و بزرگسالان وجود دارد، نیازها و رغبت‌های آنها نیز با یکدیگر متفاوت است و برداشت آنها از یک کتاب با افراد بزرگسال کاملاً متفاوت می‌باشد؛ به همین جهت نباید هر کتابی را در اختیار نوجوان برای مطالعه قرار داد.
معرفی پرفروش‌ترین کتاب‌های کودک و نوجوان ایرانی
در حال حاضر در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، نویسندگان بسیار ماهری حضور دارند که کتاب‌های مناسب برای این رده سنی ارائه می‌دهند.
معمولاً به طور کاملاً تخصصی برخی از نویسندگان در ژانر ادبیات کودک و نوجوان فعالیت می‌کنند که به دلیل شناخت بهتر روحیات این گروه می‌توانند کتاب‌های بهتری را بنویسند.
با توجه به کیفیت بالای کار نویسندگان تخصصی حوزه کودک و نوجوان، برخی از آثار این نویسندگان هر ساله در گروه پرفروش‌ترین کتاب‌های کودک و نوجوان ایرانی قرار می‌گیرد.
در این بخش به معرفی بهترین نویسندگان و پرفروش‌ترین کتاب‌های کودک و نوجوان ایرانی می‌پردازیم:
- کتاب کلیله و دمنه، مرزبان نامه، سندبادنامه و همچنین شعر قند و عسل، خاله سوسکه و بسیاری از کتاب‌های دیگر که آثار مهدی آذر یزدی می‌باشد.
- کتاب‌های قصه‌های مجید، مربای شیرین، مهمان مامان و تنور جزء آثار هوشنگ مرادی کرمانی است.
- ماهی سیاه کوچولو، اولدوز و کلاغ‌ها، کچل کفترباز، ۲۴ ساعت در خواب و بیداری که جزء بهترین آثار صمد بهرنگی قرار دارد.
- کتاب‌های سال‌های ابری، سیاه هزار چشم، روزنامه دیواری مدرسه ما که در گروه آثار علی اشرف درویشیان قرار می‌گیرند.
