فعل «do» یکی از فعل‌های رایج در زبان انگلیسی است و در موقعیت‌های مختلف، کاربردهای متفاوتی دارد. برای مثال، هم می‌تواند به عنوان فعل کمکی و هم فعل اصلی به کار برود. در این مطلب از مجموع مطالب زبان انگلیسی «رییسمونک»، قصد داریم اشکال مختلف و کاربرد do را در جملات گوناگون بررسی کنیم و به کمک مثال‌های مختلف و به زبان ساده به بررسی گرامر آن بپردازیم.
اشکال مختلف فعل do
کاربرد do در انگلیسی، به عنوان «فعل بی‌قاعده» (Irregular Verb)، به سه شکل کلی تعریف شده است که عبارت است از:
- do
- did
- done
فعل «does»، حالت سوم‌شخص زمان حال ساده فعل «do» است. در برخی از منابع، نظیر «Collins»، شکل «doing» را نیز به عنوان حالت دیگری برای آن در نظر می‌گیرند. در واقع، شکل ساده همه این افعال «do» است و برای زمان‌های مختلف، اشکال مختلف آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به شکل‌های مختلف و کاربرد do در جملات زیر توجه کنید.
Will you do a job for me?
یک کاری برای من انجام می‌دهی؟
I did some shopping this morning.
من امروز صبح خرید کردم.
Have you done your essay yet?
هنوز مقاله خود را انجام نداده‌ای؟
He usually does his homework in front of the television.
او معمولاً تکالیفش را جلوی تلویزیون انجام می‌دهد.
کاربرد do در انگلیسی
همان طور که اشاره شد، کاربرد do در زبان انگلیسی متعدد است. در ادامه این مطلب، به این کاربردها به طور مفصل و همراه با مثال‌های گوناگون اشاره شده است. به طور کلی، کاربرد را می‌توان در سه مورد زیر مشخص کرد:
- به عنوان فعل اصلی
- به عنوان فعل کمکی
- به عنوان فعل جایگزین
کاربرد do به عنوان فعل اصلی
فعل do اگر به عنوان فعل اصلی به کار برود، معانی مختلفی دارد و کاربرد آن در موقعیت‌های مختلف، فرق می‌کند. فعل do به عنوان فعل اصلی به صورت زیر تعریف می‌شود:
- انجام دادن
- دستیابی، کامل کردن یا رسیدگی به چیزی
- کار کردن و وظایف دیگر
- مطالعه رشته دانشگاهی
- شرکت کردن در فعالیت‌ها
- تهیه یا خلق کردن
- تمیز یا مرتب کردن
- کافی یا قابل قبول بودن
کاربرد do به معنای انجام دادن
در حالت کلی و در شرایطی که به نوع فعالیت اشاره نشود، از فعل do برای صحبت کردن درباره فعالیت‌های مختلف استفاده می‌کنیم. به مثال‌های زیر توجه کنید تا با کاربرد do در این رابطه بیشتر آشنا شوید.
What have you been doing today, anything interesting?
امروز چه کار می‌کردی؟ آیا کار جالبی انجام می‌دادی؟
There is nothing we can do except wait and see what happens.
هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم، جز این‌که صبر کنیم و ببینیم چه اتفاقی می‌افتد.
Can I do anything to help?
کمکی از دستم برمی‌آید؟
کاربرد do به معنای دستاورد، کامل کردن یا رسیدگی به چیزی
از do به عنوان فعل اصلی برای صحبت کردن درباره موفقیت‌ها یا تکمیل کارها استفاده می‌کنیم، مانند مثال‌های زیر:
A: I’ve done the washing up.
B: Oh, thank you.
A: من ظرف‌ها را شسته‌ام.
B: اوه، ممنونم.
We did ۸۰ miles on the first day of our cycling holiday.
ما در روز اول تعطیلات، ۸۰ مایل دوچرخه سواری کردیم.
She does the crossword in the newspaper every day.
او هر روز جدول کلمات متقاطع در روزنامه را حل می‌کند.
کاربرد do به معنای کار کردن یا انجام وظایف دیگر
از do به عنوان فعل اصلی همراه با کلمات زیر استفاده می‌شود:
- homework
- job
- task
- work
به چند مثال زیر توجه کنید تا با کاربرد do بیشتر آشنا شوید.
She has a lot of homework to do tonight.
او امشب تکالیف زیادی برای انجام دادن دارد.
I’m going to do some work in the garden this weekend.
من می‌خواهم این آخر هفته در باغ کار کنم.
اگر بخواهید درباره شغل یا حرفه کسی بدانید، می‌توانید از do به عنوان فعل اصلی در جمله پرسشی نیز استفاده کنید، مانند مثال زیر:
A: What does Jackie’s brother do?
B: He’s an electrician.
Not: What does Jackie’s brother?
شغل برادر «جکی» چیست؟
او برق‌کار است.
کاربرد do برای مطلعه رشته دانشگاهی
از do برای مطالعه رشته‌های مختلف دانشگاهی استفاده می‌کنیم، مانند مثال‌های زیر:
A: What did you do at university?
B: I did economics.
A: در دانشگاه چه [رشته‌ای] می‌خواندید؟
B: اقتصاد می‌خواندم.
All children have to do English in primary school.
همه بچه‌ها باید در دبستان، زبان انگلیسی بخوانند.
کاربرد do برای شرکت کردن در فعالیت‌ها
از do به عنوان فعل اصلی، برای حضور یافتن در فعالیت‌های مختلف استفاده می‌شود. به چند مثال زیر توجه کنید.
I did a lot of hiking and mountain-climbing when I was younger.
جوان‌تر که بودم، زیاد به پیاده‌روی طولانی و کوهنوردی می‌رفتم.
She did a trip down the Amazon when she was in Brazil.
وقتی در برزیل بود، سفری به جنوب آمازون انجام داد.
(«down» در اینجا به معنای «به سمت جنوب» است.)
کاربرد do به معنای تهیه یا خلق کردن
از do به عنوان فعل اصلی، برای تهیه کردن یا خلق کردن نیز استفاده می‌شود. در این حالت، اغلب همراه با اسامی زیر و در موقعیت‌های غیر رسمی کاربرد دارد:
- copy
- design
- drawing
- painting
به چند مثال زیر توجه کنید تا با کاربرد فعل do در معنای ایجاد کردن بیشتر آشنا شوید.
I like that photo of you and me. Can you do me a copy?
من آن عکس خودم و تو را دوست دارم. ممکن است برایم یک کپی تهیه کنی؟
Who did the design for the website?
چه کسی طراحی سایت را انجام داده است؟
She did a lovely painting of the lake where we stayed last summer.
او نقاشی زیبایی از رودخانه‌ای کشید که تابستان گذشته در آنجا اقامت داشتیم.
کاربرد do به معنای تمیز یا مرتب کردن
از do به عنوان فعل اصلی برای ساختن جملاتی استفاده می‌کنیم که در مفهوم تمیز کردن یا مرتب کردن به کار می‌روند، مانند مثال‌های زیر:
The cleaner was doing my room when I came back.
وقتی برگشتم، نظافتچی داشت اتاقم را تمیز می‌کرد.
I’ll just do my hair and then I’ll be ready.
الآن موهایم را اصلاح می‌کنم و سپس آماده خواهم شد.
کاربرد do به معنای کافی یا قابل قبول بودن
از فعل اصلی همراه با افعال «will» و «won’t» برای بیان مقدار کافی از چیزی استفاده می‌شود، مانند مثال زیر:
A: What size bag do you need?
B: A small one will do.
(a small one is enough/acceptable)
A: چه سایزی می‌خواهید؟
B: سایز کوچک
(سایز کوچک کفایت می‌کند/قابل قبول است.)
کاربرد do به عنوان فعل کمکی
تا اینجای مطلب به یکی از کاربردهای مهم do اشاره کردیم و دیدیم که do به عنوان فعل اصلی و در ترکیب با اجزاء دیگر جمله، می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد. در ادامه، به کاربرد do به عنوان فعل کمکی خواهیم پرداخت.
در زبان انگلیسی، سه فعل کمکی وجود دارد که عبارت‌اند از:
- be
- do
- have
«do» یکی از سه فعل کمکی به شمار می‌رود. از «do» برای ساختن جملات منفی (do + not)، جملات پرسشی و برای تأکید بیشتر استفاده می‌کنیم. در جدول زیر مثال‌هایی در این رابطه را مشاهده می‌کنید.
| مثال | معنی | |
| I didn’t see you at the concert the other night. | من تو را آن شب در کنسرت ندیدم. | منفی |
| Do they open at nine o’clock on weekdays? | آیا در روزهای کاری، ساعت ۹ مشغول به کار می‌شوند؟ | پرسشی |
| He does look smart in his new suit! | او در کت‌وشلوار جدیدش شیک به نظر می‌رسد. | تأکیدی |
کاربرد do در جملات پرسشی
برای سؤالی کردن جملات حال ساده، از فعل‌های do و does کمک می‌گیریم. و برای زمان گذشته ساده، فعل did به کار می‌رود. برای ساختن جملات پرسشی، «do» و «does» را در ابتدای جمله می‌آوریم و سپس از فاعل و فعل اصلی استفاده می‌کنیم. در مثال‌های زیر، چند مثال با «do» و «does » در جملات پرسشی آمده است.
Do you play football?
فوتبال بازی می‌کنی؟
Doesn’t he phone you now and then?
او هر از گاهی با شما تماس نمی‌گیرد؟
Did your mother come from the same place as your father?
آیا مادر شما اهل همان‌جایی بود که پدر شما بود؟
(آیا مادر و پدر شما اهل یک جا بودند؟)
کاربرد do در جملات منفی
شکل منفی زمان حال ساده و گذشته ساده، برای اکثر فعل‌ها (به‌‌جز be و برخی از کاربردهای فعل have)، به کمک فعل کمکی «do» و منفی‌کننده «not» ساخته می‌شود و شکل کوتاه آن به صورت زیر است:
- don’t = do not
- doesn’t = does not
- didn’t = did not
کاربرد شکل کوتاه فعل «do»، در موقعیت‌های غیر رسمی یا محاوره است و برای موقعیت‌های رسمی از شکل بلند آن استفاده می‌کنیم. برای درک بهتر کاربرد do در جملات منفی، به چند مثال زیر توجه کنید.
I don’t want to wait for a bus. Let’s get a taxi.
نمی‌خواهم منتظر اتوبوس باشم. بیا تاکسی بگیریم.
Jack doesn’t live in the town center. He’s out in the suburbs.
«جک» در مرکز شهر زندگی نمی‌کند. او در حومه شهر است.
Didn’t you get my email? I sent it at about four o’clock.
ایمیل من را نگرفتی؟ حدود چهار ساعت پیش آن را فرستادم.
Did the parents not realize that something serious had happened to their child? (رسمی‌تر)
آیا والدین او متوجه نشده بودند که اتفاق جدی برای فرزندنشان افتاده است؟
کاربرد در جملات پرسشی منفی
همان‌طور که در چند مثال قبل مشاهده کردید، در «جملات پرسشی بله یا خیر» (Yes/No Questions) می‌توانیم «do» و «does» یا حتی شکل گذشته آن «did» را منفی کنیم. به این جملات، جملات «پرسشی منفی» (Negative Questions) می‌گویند. نکته مهمی که در رابطه با جملات پرسشی منفی وجود دارد این است که شکل کوتاه فعل کمکی برای موقعیت‌های غیر رسمی و شکل بلند آن برای موقعیت‌های رسمی کاربرد دارد. فرمول جملات پرسشی منفی با do که با شکل کوتاه و بلند نوشته می‌شوند، به صورت زیر است:
Don’t/Doesn’t/Didn’t + subject + verb?
Do/Does/Did + subject + not + verb?
به چند مثال زیر توجه کنید تا با ساختار جملات پرسشی منفی با do بیشتر آشنا شوید.
Don’t they work hard?
آن‌ها سخت کار نمی‌کنند؟
Don’t you want to see her?
نمی‌خواهی او را ببینی؟
Didn’t she come to the party?
او نمی‌خواهد به مهمانی بیاید؟
Doesn’t he like to watch a movie on the weekend?
او دوست ندارد آخر هفته فیلم تماشا کند؟
Doesn’t she have any friends to help her?
او دوستی ندارد که کمکش کند؟
Do you not understand?
متوجه نمی‌شوید؟
Did she not come?
آیا او نیامد؟
در جملات پرسشی با کلمه پرسشی نیز می‌توانیم از ساختار جملات پرسشی منفی استفاده کنیم، مانند جمله زیر که برای پیشنهاد دادن به کار می‌رود.
Why don’t you come and stay with us?
چرا نمی‌آیی پیش ما بمانی؟
کاربرد do در جملات تاکیدی
از «do» و «does» (زمان حال ساده) و «did» (زمان گذشته ساده) برای تأکید بیشتر روی فعل اصلی نیز استفاده می‌شود. بعد از فعل کمکی، فعل اصلی به صورت مصدر بدون to به کار می‌رود. همچنین موقع صحبت کردن، «تکیه» یا استرس را روی فعل‌های کمکی do/does/did می‌گذاریم. در مثال‌های زیر می‌توانید حالت ساده و تأکیدی جمله را مقایسه کنید.
I want to have dinner soon.
می‌خواهم زود شام بخورم.
I do want to have dinner soon.
واقعاً می‌خواهم شام زود بخورم.
She has many fans.
او طرفداران زیادی دارد.
She does have many fans.
او طرفداران خیلی زیادی دارد.
He tried to rob a bank.
او سعی کرد از بانک سرقت کند.
He did try to rob a bank.
او خیلی سعی کرد از بانک سرقت کند.
کاربرد do در جملات دستوری
در جملات دستوری، از «don’t» در ابتدای جمله و شکل ساده فعل اصلی کمک می‌گیریم، مانند مثال‌های زیر:
Don’t talk!
صحبت نکن!
Don’t run!
ندو!
نکته: از «do» برای تأکید در جملات دستوری نیز استفاده می‌کنیم، مانند مثال‌های زیر:
Do come and have dinner with us some time.
بیا و با ما شام بخور.
∗∗∗
Do stop talking, Harry! You’re boring everybody!
حرف نزن «هری»! داری حوصله همه را سر می‌بری!
کاربرد do در جملات پرسشی تاییدی
فعل کمکی do در جملات «پرسشی تأییدی» (Tag Questions) نیز به کار می‌رود. در این حالت، اگر در جمله فعل وجهی مانند «will» یا «can»، فعل کمکی «have» یا فعل «to be» وجود نداشته باشد، می‌توانیم از «do» یا «does» کمک بگیریم. در جملات پرسشی تأییدی، فاعل جمله تغییری نمی‌کند، اما همواره به صورت ضمیر فاعلی به کار می‌رود. جمله پرسشی تأییدی می‌تواند مثبت یا منفی باشد که به نوع سؤال بستگی دارد. به چند مثال در این رابطه توجه کنید.
You work with Peter, don’t you?
شما با «پیتر» کار می‌کنید، این‌طور نیست؟
She plays the piano, doesn’t she?
او پیانو می‌زند، این‌طور نیست؟
Little children don’t usually like spicy food, do they?
بچه‌های کوچک معمولاً غذاهای تند را دوست ندارند، درست است؟
They didn’t stay very long, did they?
آن‌ها برای مدت زیادی نماندند، درست است؟
You live near Harkness, do you?
شما نزدیک «هارکنس» زندگی می‌کنید، درست است؟
They arrived late, didn’t they?
آن‌ها دیر رسیدند، نه؟
اشتباهات رایج در استفاده از do به عنوان فعل کمکی
در ادامه مطلب، به اشتباهات رایجی اشاره کرده‌ایم که اغلب در به کار بردن do به عنوان فعل کمکی دیده می‌شود.
- از فعل کمکی do در جملات پرسشی یا جملات منفی که افعل کمکی دارند، استفاده نمی‌شود:
Will you be here in time for lunch?
Not: Do you will be here…
می‌توانی امروز برای ناهار اینجا باشی؟
I can’t swim very well.
Not: I don’t can swim…
من نمی‌توانم خیلی خوب شنا کنم.
- برای سؤالاتی که فعل اصلی در زمان حال ساده به کار رفته، فعل کمکی do به کار می‌بریم نه فعل be:
Do you live in an apartment?
Not: Are you live in…
- برای سوم‌شخص حال ساده، does به کار می‌بریم نه do:
Does your sister have brown eyes too?
Not: Do your sister have…
خواهرت هم چشم‌های قهوه‌ای دارد؟
کاربرد do به عنوان فعل جایگزین
اغلب از do به‌جای تکرار کردن کلمات جمله‌واره استفاده می‌شود. در واقع do جایگزین کلماتی می‌شوند که نمی‌خواهیم تکرار کنیم. به مثال زیر توجه کنید.
A: We went to the concert this year.
B: Yes, we did too.
A: امسال به کنسرت رفتیم.
B: بله، ما هم همین‌طور.
(بله، ما هم به کنسرت رفتیم.)
نکته: اگر فعل به شکل مصدر با to باشد، نمی‌توانیم فعل کمکی do را به کار ببریم. در این حالت، فعل را حذف می‌کنیم، اما to را نگه می‌داریم یا از عبارت‌های زیر کمک می‌گیریم:
- do so
- do it
- do that
به مثال زیر توجه کنید.
It’s not often I write letters to newspapers, but that day I desperately felt the need to./to do so./do it./do that.
(I desperately felt the need to write letters to newspapers.)
Not: … the need to do
این‌طور نیست که من اغلب به روزنامه‌ها نامه بنویسم، اما آن روز به‌شدت احساس می‌کردم که به این کار نیاز دارم.
کاربرد do so/do it/do that
در برخی موارد از «it» ،so» یا «that» بعد از «do» استفاده می‌کنیم که به عنوان فعل جایگزین به کار رفته است. البته معمولاً به‌جای هم نیز استفاده می‌شوند. به مثال زیر دقت کنید.
He said he was going to move to New Zealand and, to everyone’s surprise, he did so./did it./did that.
او گفت که قصد دارد به نیوزلند نقل مکان کند و در کمال تعجب همه، او این کار را کرد.
کاربرد do so
کاربرد «do so» را می‌توان در موراد زیر خلاصه کرد.
- کاربرد «do so» برای بیان عملی است که فاعل و فعل شبیه چیزی هستند که قبلاً به آن‌ها اشاره کرده‌ایم. «do so» رسمی‌تر از «do it» و «do that» است:
I wanted them to leave, and politely asked them to do so, but they wouldn’t go, so I called the police.
می‌خواستم آن‌ها بروند و مؤدبانه خواستم که این کار را بکنند، اما نرفتند، به همین خاطر به پلیس زنگ زدم.
- «do so» در مقایسه با «do» رسمی‌تر است:
A: Do you mind if I open the present now?
B: Yes, please do so.
ایرادی ندارد اگر هدیه را الآن باز کنم؟
بله، لطفاً این کار را انجام دهید.
- اغلب «do so» را در مواقعی به کار می‌بریم که به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها یا وقایع اشاره کنیم:
The birds make their nests on the north side of the island in little holes in the rocks. The reason why they do so is because the south side of the island is exposed to extreme winds.
پرندگان در ضلع شمالی جزیره در سوراخ‌های کوچکی در صخره‌ها آشیانه خود را می‌سازند. دلیل این کار این است که ضلع جنوبی جزیره در معرض بادهای شدید است.
کاربرد do it
از do it زمانی استفاده می‌کنیم که جمله از فعل و مفعول تشکیل شده باشد، به ویژه زمانی که فاعل متفاوت از چیزی باشد که در جمله اول آمده است. به مثال زیر توجه کنید.
A: He accidentally deleted some emails on his computer.
B: I do it all the time.
A: او به طور اتفاقی برخی از ایمیل‌های رایانه خود را حذف کرد.
B: من همیشه این کار را انجام می‌دهم.
کاربرد do that
کاربرد «do that» را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.
- «do that» بیشتر حالت تأکیدی دارد و برای فعالیت‌هایی به کار می‌رود که عامدانه انجام شده باشد:
A: Would you ever give a complete stranger your phone number?
B: No. I would never do that.
A: آیا شماره تلفن خود را به فرد کاملاً غریبه می‌دهید؟
B: نه، هرگز این کار را نمی‌کنم.
- اغلب از «do that» در موقعیت‌هایی استفاده می‌شود که تضاد را مطرح می‌کند:
A: Would you like to have a few nights in a motel?
B: No, we’d prefer not to do that. We’d rather have a nice hotel.
A: دوست دارید چند شبی را در متل بمانید؟
B: نه، ترجیح می‌دهیم این کار را نکنیم. ترجیح می‌دهیم در هتل زیبایی بمانیم.
A: I’ve decided to wait a year before starting college. I want to travel a bit and see the world.
B: I really think you should do that rather than starting college. You’re still so young. College will still be an option this time next year.
A: تصمیم گرفته‌ام قبل از شروع کالج یک سال صبر کنم. می‌خواهم کمی سفر کنم و دنیا را ببینم.
B: من واقعاً فکر می‌کنم باید قبل از شروع کالج این کار را بکنی. تو هنوز خیلی جوانی. کالج، سال آینده همین موقع هم خواهد بود.
- می‌توانیم از فعل کمکی وجهی یا فعل کمکی همراه با do به‌جای فعل اصلی استفاده کنیم:
A: I feel terrible.
B: You should go to the doctor.
A: I should do, I know, but I have so much work to finish.
A: احساس خیلی بدی دارم.
B: باید بروی دکتر.
A: می‌دانم، باید همین کار را بکنم، اما کارهای زیادی دارم که باید انجام دهم.
A: Has Martin met Paul before?
B: He could have done at the sales meeting last year, but I’m not sure.
A: «مارتین» قبلاً «پاول» را دیده است؟
B: ممکن است پارسال در جلسه فروش این اتفاق افتاده باشد، اما مطمئن نیستم.
جمع‌بندی
در این مطلب، با کاربرد do و نقش‌های مختلف آن در جمله آشنا شدیم و به کمک مثال‌های مختلف آن را بررسی کردیم. به طور خلاصه، کاربرد do برای موارد زیر تعریف شده است:
- به عنوان فعل اصلی
- به عنوان فعل کمکی
- به عنوان فعل جایگزین
+ در ریسمونک بخوانید:
