افزایش سرمایه چیست ؟
افزایش سرمایه یکی از راه های تامین مالی شرکت‌های بورسی است که می‌تواند به روش‌های مختلفی صورت بگیرد. شرکتها برای گسترش فعالیت‌های خود، رقابت با رقیبان یا جلوگیری از انحلال شرکت اقدام به این کار می‌کنند. بنابراین در حالت کلی، خبر افزایش سرمایه خبر مثبت یا منفی نیست و تنها با بررسی نوع آن و طرح توجیهی می‌توان به اثربخشی آن در بازار پی برد.
برای درک بهتر این مفهوم فرض کنید شما با سرمایه ۱۰۰ میلیون تومانی به همراه چند نفر از دوستان خود شرکتی تاسیس کرده‌اید و تصمیم بر این شده است که هرشخص بر اساس مقدار سرمایه‌گذاری خود سهامدار شرکت باشد. حال در نظر بگیرید شرکت پس از یک سال توانسته باشد ۵۰ میلیون تومان سودسازی کند. همچنین قیمت زمینی که ۵۰ میلیون تومان خریداری شده بود، به ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یابد.
در حالت کلی، در این وضعیت، شرکت باید سود سهام را بین همه سهامداران تقسیم کند. با این کار منابع مالی از شرکت خارج می شود و امکان گسترش سرمایه‌گذاری‌ها وجود ندارد. شرکت برای جلوگیری از این اتفاق، به جای تقسیم سود بین سهامداران، به نسبت سود انباشته موجود، سهام جدید ایجاد و سرمایه شرکت را افزایش می‌دهد.
حالت دیگر این است که شرکت برای اینکه ارزش سرمایه‌گذاری‌های خود را به‌روز کند، ارزش روز زمین خود را در صورت های مالی شرکت تغییر می‌دهد. این تغییر، تنها یک تغییر ساده در اعداد صورت حساب های مالی است اما باعث تغییر در مقدار سرمایه اسمی شرکت می‌شود.
در حالت سوم، سهامداران به این نتیجه می‌رسند که برای رشد فعالیت‌های شرکت نیاز است که هر کدام سرمایه جدیدی به شرکت وارد کنند. این حالت نیز منجر به افزایش سرمایه شرکت می‌شود. در صورتی که طرح‌های مورد نظر، توجیه اقتصادی داشته باشند، بیشتر سرمایه گذاران از این کار استقبال می‌کنند.
سه حالت بررسی شده در این مثال تقریبا مشابه با انواع روش‌های افزایش مقدار سرمایه است. در این بخش افزایش سرمایه چیست را با یک مثال ساده توضیح دادیم در بخش‌های بعدی با بررسی انواع افزایش سرمایه‌ها به سوال افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد پاسخ خوهیم داد.
انواع افزایش سرمایه چیست؟
همانطور که در بخش افزایش سرمایه چیست گفته شد، روش های مختلفی برای این کار وجود دارد. هر کدام از این روش‌ها در واقع منبع تامین مالی بالابردن سرمایه را مشخص می‌کنند. نوع افزایش تا حدودی می‌تواند نشان دهد که افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد. انواع روش های بالابردن مقدار سرمایه به صورت زیر هستند که در ادامه هریک از آنها را توضیح خواهیم داد.
- از محل سود انباشته
- آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
- از محل تجدید ارزیابی داراییهای شرکت
- با صرف سهام
افزایش سرمایه از محل سود انباشته
سود انباشته به سودی گفته می شود که در طی سال‌های فعالیت شرکت به جای اینکه بین سهامداران تقسیم شود، نزد شرکت نگهداری شده است. نگهداری درصدی از سود سالانه، طبق مواد قانون تجارت انجام و در ترازنامه شرکت نوشته می‌شود. عدم تقسیم بخشی از سود به این منظور در قانون گنجانده شده است تا شرکت توانایی مالی خود را در برابر اتفاقات غیرمنتظره از دست ندهد و بتواند از این پول برای توسعه فعالیت‌های خود استفاده کند.
اگر شرکت در طی دوران فعالیت خود سودده باشد، سود انباشته با گذشت زمان دائما افزایش خواهد یافت. در صورتی که مقدار سود انباشته قابل توجه باشد، در اینصورت، شرکتها می‌توانند اقدام به افزایش سرمایه از محل سود انباشته کنند. در این حالت مقادیری که به صورت سود انباشته در ترازنامه قرار گرفته بود تبدیل به سهام شده و به عنوان سرمایه شرکت در ترازنامه قرار می‌گیرد.
سوالی که پیش می آید این است که فایده این نوع افزایش سرمایه چیست. در جواب باید گفت که با این کار، جلوی خروج سرمایه از شرکت گرفته می‌شود. سود انباشته، متعلق به سهامداران است و هر لحظه امکان آن وجود دارد که با تصویب در مجمع، سود انباشته بین سهامداران تقسیم شود و سرمایه از شرکت خارج شود. بنابراین با این نوع افزایش سرمایه، جلوی خروج پول از شرکت گرفته می‌شود تا شرکت با استفاده از آن بتواند فعالیت‌های خود را توسعه دهد.
برای کسب سود از بازارهای مالی باید روند دارایی‌ها را شناسایی کرد. ابزارهای مختلفی برای تشخیص و تحلیل روند در تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی وجود دارد که اندیکاتورها یکی از پرکاربردترین آنها هستند. به دلیل اهمیت یادگیری اندیکاتورها، «فرادرس» فیلم آموزش اندیکاتورهای تحلیل روند برای تحلیل تکنیکال در بورس و بازارهای مالی را تدوین کرده که لینک آن در ادامه آمده است.
سود انباشته در افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد ؟
در این بخش تاثیر بالا بردن مقدار سرمایه از محل سود انباشته بر قیمت سهام مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در همین راستا، بهتر است دوباره به پاسخ سوال افزایش سرمایه چیست و توضیح بالا بردن سرمایه از محل سود انباشته توجه شود. همانطور که گفته شد، با افزایش دادن مقدار سرمایه از محل سود انباشته، مقدار سود انباشته ثبت شده در ترازنامه کاهش یافته و به جای آن مقدار سرمایه شرکت افزایش می‌یابد. بنابراین، هیچ پول جدیدی به شرکت اضافه نمی‌شود.
به همین دلیل، ارزش سهام هر سهامدار قبل و بعد از افزایش سرمایه باید یکسان باشد. باتوجه به اینکه سهامداران در این روش پول جدیدی به شرکت وارد نمی‌کنند، به سهام اضافه شده از طریق این نوع افزایش سرمایه، سهام جایزه نیز گفته می‌شود. با اضافه شدن سهام جدید، ارزش ریالی هر سهم کاهش می‌یابد تا ارزش بازار سهام شرکت ثابت باقی بماند.
برای محاسبه قیمت سهام پس از افزایش مقدار سرمایه باید از این نکته که ارزش بازار جدید شرکت باید برابر با ارزش بازار قدیمی آن باشد، استفاده کرد. ارزش بازار شرکت، از ضرب تعداد سهام شرکت در قیمت هر یک از آنها به دست می‌آید. بنابراین، حاصلضرب تعداد سهام و قیمت آنها قبل از بالا بردن سرمایه باید برابر با حاصلضرب تعداد سهام و قیمت آنها پس از آن باشد. از طرفی اگر افزایش سرمایه به مقدار «x» درصد رخ بدهد، تعداد سهام پس از افزایش سرمایه برابر
تعداد سهام قدیم خواهد بود.
با قرار دادن رابطه تعداد سهام جدید و قدیم در رابطه تساوی ارزش بازار شرکت، فرمول محاسبه قیمت سهام پس از افزایش سرمایه به دست می‌آید. با فرض مقدار افزایش سرمایه «x» درصدی و قیمت سهم قبل از افزایش سرمایه «Po»، قیمت سهام پس از افزایش سرمایه «Pn» از رابطه زیر به دست می‌آید.
به عنوان مثال اگر شرکتی افزایش سرمایه ۵۰ درصدی از محل سود انباشته انجام دهد و قیمت سهام قبل از افزایش سرمایه ۳۰۰۰ تومان باشد، قیمت سهام پس از افزایش سرمایه از تقسیم ۳۰۰۰ بر ۱٫۵ به دست می‌آید که مقدار آن برابر ۲۰۰۰ تومان است. در این حالت به اندازه پنجاه درصد سهام قبلی، به تعداد سهم‌های سهامداران اضافه می‌شود. یعنی برای سهامداری با ۱۰۰۰ سهم قبل از افزایش سرمایه، ۵۰۰ سهم به عنوان سهام جایزه داده می‌شود و مجموع سهام او ۱۵۰۰ عدد خواهد شد. با این مثال به راحتی می‌توان متوجه شد که افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد و این تاثیر وابسته به چه متغیرهایی است.
افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
در بخش قبل توضیح داده شد که سود انباشته در افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد و مقدار آن با ارائه فرمول محاسبه شد. حال در این بخش با بررسی افزایش مقدار سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، پاسخ دیگری به سوال افزایش سرمایه چیست ارائه می‌کنیم. در حالتی که شرکت سود انباشته کافی برای بالا بردن سرمایه خود نداشته باشد، یا برای توسعه فعالیت‌های خود نیاز به منابع بیشتری داشته باشد، می‌تواند از نوع دوم بالا بردن سرمایه یعنی افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران استفاده کند.
در این حالت نیاز است که سهامداران مبلغ جدیدی را به سرمایه شرکت اضافه کنند. بنابراین، سرمایه جدید شرکت با سرمایه قبل از افزایش دادن مقدار سرمایه برابر نخواهد بود بلکه به اندازه مقدار افزایش سرمایه اختلاف خواهد داشت. قیمت هر سهم جدید در این حالت با قیمت اسمی سهام در بازار بورس محاسبه می‌شود. در بازار بورس تهران حداکثر این مقدار می‌تواند ۱۰۰۰۰ ریال باشد اما معمولا این مقدار برابر ۱۰۰۰ ریال یا ۱۰۰ تومان است.
در افزایش مقدار سرمایه از آورده نقدی، اولویت سرمایه‌گذاری با سهامداران قبلی است. پس از تایید افزایش سرمایه در مجمع، اوراق جدید با نام حق تقدم سهام به پرتفوی سهامداران اضافه می‌شود. حق تقدم سهام نشان‌دهنده اولویت سرمایه‌گذاری با سهامداران قبلی است اما آنها را مجبور به سرمایه‌گذاری نمی‌کند.
رویکردهای مختلف در قبال حق تقدم سهام چیست؟
در افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، مدت زمان مشخصی (معمولا دو ماه) تحت عنوان مهلت پذیره‌نویسی برای حق تقدم سهام مشخص می‌شود که سهامداران در این مدت می‌توانند یکی از این سه راه را در پیش بگیرند.
- پرداخت مبلغ اسمی سهام و تبدیل حق تقدم به سهام عادی. در این حالت، طبق اطلاعات ارائه شده از سمت شرکت، مبلغ مورد نظر پرداخت و تامین آن به شرکت اطلاع داده می‌شود. پس از اتمام مهلت پذیره‌نویسی و انجام مراحل مختلف افزایش سرمایه، حق تقدم تبدیل به سهم عادی شده و به پرتفوی سهامدار اضافه می‌شود.
- فروش حق تقدم سهام در مهلت پذیره‌نویسی. در صورتی که سهامدار به هر دلیلی نخواهد در افزایش سرمایه شرکت کند، در مهلت پذیره‌نویسی می‌تواند حق تقدم سهام خود را به فروش برساند. حق تقدم هر سهم معمولا با اضافه شدن حرف «ح» به آخر نماد سهم مشخص می‌شود. با توجه به اینکه خریدار حق تقدم سهم باید ۱۰۰ تومان به شرکت برای مالکیت سهم پرداخت کند، قیمت حق تقدم سهام به این اندازه از سهم اصلی کمتر است. البته عرضه و تقاضا می‌تواند این عدد را دستخوش تغییرات زیادی کند.
- عدم انجام فعالیت در قبال حق تقدم سهام. ممکن است در مهلت پذیره‌نویسی، سهامداران هیچ یک از دو کار بالا را انجام ندهند. در این حالت پس از اتمام زمان پذیره‌نویسی، شرکت حق تقدم سهام مربوط به این افراد را به فروش می‌رساند و پس از کسر کارمزد، مبلغ آن را به حساب سهامداران واریز می‌کند. این مبلغ همان مبلغی است که پس از افزایش سرمایه، از قیمت سهام کاهش می‌یابد.
آورده نقدی در افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد ؟
پس از تعریف افزایش سرمایه چیست و توضیح روش‌های سود انباشته و آورده نقدی نوبت به محاسبه تاثیر بالا بردن مقدار سرمایه از آورده نقدی بر قیمت سهام است. در این روش چون مبلغ جدیدی به حساب شرکت وارد می‌شود، ارزش بازار جدید شرکت باید برابر با ارزش بازار قبلی به علاوه مقدار مبلغ اضافه شده باشد. از این رابطه برای محاسبه قیمت سهم پس از افزایش دادان مقدار سرمایه استفاده می‌کنیم.
همانطور که گفته شد، به ازای هر حق تقدم منتشر شده توسط شرکت، سهامداران باید مبلغ اسمی سهم یعنی ۱۰۰ تومان را به شرکت پرداخت کنند. این مبلغ، همان مقداری است که به سرمایه شرکت اضافه می‌شود. بنابراین، ارزش بازار جدید شرکت برابر با ارزش بازار قدیمی به علاوه مقدار سرمایه جدید اضافه شده است. اگر درصد افزایش سرمایه از آورده نقدی برابر با x باشد، تعداد سهام جدید اضافه شده از ضرب تعداد سهام قدیمی در این مقدار تقسیم بر ۱۰۰ به دست می‌آید.
برای محاسبه ارزش این تعداد سهام جدید، آنها را در قیمت اسمی سهام پرداخت شده یعنی ۱۰۰ ضرب می‌کنیم. با این کار مقدار سرمایه اضافه شده به شرکت در طی فرآیند افزایش سرمایه از آورده نقدی به دست می‌آید که برابر با ضرب تعداد سهام قدیمی و مقدار درصدی افزایش سرمایه است. بنابراین، اگر ارزش بازار جدید شرکت Cn، ارزش بازار قدیمی Co و تعداد سهام قدیمی برابر با N باشد، ارزش بازار جدید شرکت از رابطه زیر محاسبه می‌شود.
ارزش بازار قدیم شرکت، از ضرب تعداد سهام قدیمی در قیمت قبل از افزایش سرمایه شرکت به دست می‌آید. بنابراین، اگر قیمت قبل از افزایش سرمایه با Po نمایش داده شود، می‌توان به جای Co از N*Po استفاده کرد. مشابه این رابطه برای ارزش بازار جدید نیز وجود دارد. اگر قیمت سهم پس از افزایش سرمایه با Pn نمایش داده شود، ارزش بازار جدید شرکت از ضرب تعداد سهام جدید در آن به دست می‌آید. حال برای اینکه فرمول کامل شود نیاز است تعداد سهام جدید در رابطه با سهام قدیمی محاسبه شود.
تعداد سهام اضافه شده به سهام قبلی با افزایش سرمایه x درصدی برابر با
سهام قبلی است. بنابراین تعداد سهام جدید در مقایسه با تعداد سهام قدیمی برابر
است. با جایگذاری تمامی این روابط در فرمول قبلی و ساده‌سازی آن، قیمت سهام پس از افزایش سرمایه از رابطه زیر قابل محاسبه خواهد بود.
به عنوان مثال، فرض کنید شرکتی به دنبال افزایش سرمایه ۴۰۰ درصدی از آورده نقدی است و قیمت پایانی سهم قبل از افزایش سرمایه ۵۰۰۰ تومان است. در این حالت، با جایگذاری ۴۰۰ به جای x و ۵۰۰۰ به جای Po قیمت جدید محاسبه می‌شود که در این مورد برابر ۱۰۸۰ تومان است. قیمت حق تقدم سهم در بازار نیز برابر این عدد منهای مقدار ۱۰۰ تومان یعنی ۹۸۰ تومان خواهد بود. ترید و معامله حق تقدم یکی از روش‌های کسب درآمد در بازار بورس است که طرفداران زیادی دارد. در ادامه پاسخ سوال حق تقدم سهام در افزایش سرمایه چیست را به طور کامل خواهیم داد.
حق تقدم افزایش سرمایه چیست ؟
حق تقدم سهام، سهام جدید شرکت پس از افزایش سرمایه است که به سهامداران آن تعلق می‌گیرد و در مهلت پذیره‌نویسی قابل معامله در بازار بورس است. نماد حق تقدم یک شرکت با اضافه شدن حرف «ح» به آخر نماد شرکت اصلی ساخته می‌شود و دامنه نوسان آن در معاملات، مثبت منفی ۱۰ درصد است. قیمت حق تقدم سهام در بازار لزوما برابر با قیمت سهم اصلی منهای ۱۰۰ تومان نیست و توسط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
فرض کنید قیمت سهام یک شرکت ۱۱۰۰ تومان است و حق تقدم آن در قیمت ۱۰۵۰ تومان معامله می‌شود. در اینصورت، خریدار حق تقدم علاوه بر ۱۰۵۰ تومان، مقدار ۱۰۰ تومان نیز باید برای تصاحب سهم به شرکت پرداخت کند. بنابراین، معامله‌گر برای سهمی که قیمت آن ۱۱۰۰ تومان است مبلغ ۱۱۵۰ تومان پرداخت می‌کند. سوالی که پیش می‌آید این است که چرا یک تریدر باید این کار را بکند.
برای پاسخ به این سوال باید به دامنه نوسان ده درصدی سهم توجه کرد. اگر برای سهم شرکت آینده خوبی قابل تصور باشد، احتمال قفل شدن سهم در صف خرید وجود دارد. بنابراین، یکی از دلایل خرید حق تقدم شرکت می‌تواند این موضوع باشد. دلیل دوم این است که با توجه به دامنه نوسان دو برابری حق تقدم نسبت به سهم اصلی، رشد حق تقدم سهم سریع‌تر و در مدت زمان کم‌تری اتفاق می‌افتد. به همین دلیل نوسان‌گیرها معمولا علاقه زیادی به معامله حق تقدم سهام دارند. برای معامله حق تقدم همانند سهام عادی تنها کافی است با ثبت نام در بورس و سامانه سجام، کد بورسی خود را دریافت کنید.
افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی داراییهای شرکت
پاسخ سوم به سوال افزایش سرمایه چیست در تجدید ارزیابی داراییهای شرکت نهفته است. شرکتها، بخشی از سرمایه خود را صرف خرید داراییهای ثابت مشهود مانند زمین، ساختمان و ماشین‌آلات می‌کنند. از آنجایی که در طی زمان و در اثر تورم، ارزش این دارایی‌ها تغییر می‌کند، شرکتها می‌توانند با تجدید ارزیابی داراییهای خود ترازنامه شرکت را اصلاح کنند. با توجه به اینکه در تجدید ارزیابی دارایی‌ها پول جدیدی به شرکت وارد نمی‌شود، بنابراین ارزش بازار شرکت نیز تغییر نمی‌کند.
در تجدید ارزیابی دارایی‌ها بالا بردن مقدار سرمایه با استفاده از اختلاف قیمت فعلی داراییهای ثابت مشهود و قیمت خرید آنها که در ترازنامه نوشته شده است، انجام می‌شود. در این حالت، ارزش دارایی در قسمت دارایی‌ها به عنوان مازاد تجدید ارزیابی اضافه می‌شود و معادل آن، سرمایه شرکت در سمت چپ تغییر می‌کند. دقت کنید که منظور از افزایش سرمایه، افزایش مقدار سرمایه ثبتی شرکت است که برابر با تعداد سهام شرکت در قیمت اسمی سهام یعنی ۱۰۰ تومان است. از آنجایی که قیمت اسمی قابل تغییر نیست، تعداد سهام شرکت افزایش می‌یابد. برای اینکه این تغییر، ارزش بازاری سهم را تغییر ندهد، قیمت بازاری سهم نیز به نسبت تغییر در تعداد عوض می‌شود.
افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی داراییهای شرکت، پول جدیدی به شرکت اضافه نمی‌کند. تنها دلیلی که می‌تواند تجدید ارزیابی را به عنوان عامل رشد قیمت سهم در نظر بگیرد، بزرگ‌تر شدن داراییهای شرکت و افزایش ارزش آن است. اگر بالا بردن سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌ها، بر روی داراییهای استهلاک‌پذیر انجام شود، می‌تواند اثر منفی بر سود و زیان شرکت داشته باشد چرا که طبق قانون، اثر استهلاک آنها نیز باید در ترازنامه اعمال شود. در صورتی که این تجدید ارزیابی بر روی داراییهای غیر استهلاک‌پذیر مانند زمین انجام شود، تاثیر آنچنانی بر سود و زیان شرکت نخواهد داشت.
به طور کلی، این نوع افزایش سرمایه تاثیر چندانی بر عملکرد کلی شرکت نمی‌گذارد و با توجه به اعمال استهلاک، می‌تواند تاثیر منفی نیز داشته باشد. مهم‌ترین کاربرد این نوع افزایش مقدار سرمایه برای شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱ است. شرکت‌هایی که زیان انباشته آنها بیش از نصف سرمایه شرکت باشد مشمول این ماده می‌شوند که باید با برگزاری مجمع نسبت به انحلال یا ادامه فعالیت شرکت در آن تصمیم‌گیری شود. در صورتی که شرکت تصمیم به ادامه فعالیت کند، با تجدید ارزیابی دارایی‌ها سرمایه خود را بالا برده و از شمول این قانون خارج می‌شود.
تجدید ارزیابی دارایی‌ها در افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد ؟
همانطور که در بخش قبل گفته شد، در تجدید ارزیابی داراییهای شرکت، منابع جدیدی از طرف سرمایه‌گذاران به شرکت اضافه نمی‌شود، بنابراین دارایی آنها در طی این فرآیند ثابت باقی می‌ماند. با توجه به اینکه در طی فرآیند بالا بردن سرمایه، تعداد سهام هر شخص تغییر می‌کند، بنابراین برای جبران آن قیمت بازاری سهام نیز با تغییر همراه می‌شود. این موضوع، دقیقا مشابه حالت سود انباشته است. با این تفاوت که تاثیر تجدید ارزیابی در سرمایه و داراییهای شرکت است در حالی که در سود انباشته، داراییهای شرکت ثابت است و بدهی سود انباشته تبدیل به سرمایه می‌شود.
با این تفاسیر، فرمول محاسبه قیمت پس از افزایش سرمایه مشابه با بالا بردن سرمایه از سود انباشته خواهد بود. اگر مقدار افزایش سرمایه x درصد از محل تجدید ارزیابی انجام شود به طوری که قیمت سهم قبل از افزایش سرمایه Po باشد، در این صورت قیمت سهام پس از افزایش سرمایه «Pn» از رابطه زیر به دست می‌آید.
به عنوان مثال فرض کنید قیمت پایانی یک سهم قبل از افزایش سرمایه ۱۰۰۰ تومان است و شرکت افزایش سرمایه ۹۰۰ درصدی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها انجام می‌دهد. در این حالت، با جایگذاری مقدار ۱۰۰۰ به جای Po و ۹۰۰ به جای x، قیمت سهم پس از افزایش مقدار سرمایه به دست می‌آید که برابر ۱۰۰ تومان است. با این مثال به راحتی می‌توان متوجه شد که افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد و این تاثیر از چه متغیرهایی نشات می‌گیرد.
افزایش سرمایه با صرف سهام
فرض کنید یک شرکت برای توسعه فعالیت‌های خود نیاز به سرمایه جدید دارد اما سود انباشته و دارایی مناسب برای تجدید ارزیابی را ندارد. در این حالت، یکی از راه‌های جذب سرمایه استفاده از آورده نقدی سهامداران است که در قسمت‌های قبلی توضیح داده شد. راه دیگری که برای انجام این کار مطرح است، افزایش سرمایه با صرف سهام است. در صرف سهام، شرکت سهام جدید خود را به ازای دریافت مبلغی بیشتر از ارزش اسمی به فروش می‌گذارد. با این کار، مبلغ بیشتری در ازای انتقال مالکیت تعداد محدودی سهام نصیب شرکت می‌شود.
در واقع صرف سهام، اختلاف قیمت اسمی سهم و مبلغ فروش آن است. صرف سهام در حسابی جداگانه به نام حقوق صاحبان سهام نگهداری می‌شود. در صرف سهام با انتشار سهام جدید، درصد مالکیت سهامداران قبلی کاهش پیدا می‌کند. این مورد می‌تواند برای سهامداران عمده شرکت مهم باشد. به همین دلیل دو روش برای افزایش سرمایه با صرف سهام مطرح می‌شود. روش اول با سلب حق تقدم است که در این حالت، سرمایه‌گذاران قبلی شرکت اولویت خرید سهام جدید را ندارند. روش دوم با حق تقدم است که اولویت خرید را به سرمایه‌گذاران قبلی می‌دهد. در این روش حق مالکیت برای سهامداران عمده قبلی حفظ می‌شود اما آنها باید از داراییهای شخصی خود اقدام به سرمایه‌گذاری در شرکت کنند.
بالا بردن مقدار سرمایه با صرف سهام تنها در صورتی که آینده شرکت روشن باشد و سرمایه‌گذاران به رشد آن امیدوار باشند، قابل انجام است و در غیر اینصورت ممکن است با شکست روبه‌رو شود. مهم‌ترین مزیت این روش جذب سرمایه با پذیره‌نویسی در کمترین زمان ممکن و بدون ایجاد بدهی برای شرکت است. در این روش شرکتها با انتشار تعداد کمی سهام جدید، مبلغ بیشتری دریافت می‌کنند. بنابراین، با کمترین کاهش در مالکیت دارایی‌ها، سرمایه مورد نیاز برای توسعه شرکت فراهم می‌شود. برای سهامداران خرد، افزایش سرمایه شرکت و اضافه شدن مبلغ جدید می‌تواند نویدبخش افزایش سودآوری شرکت باشد.
صرف سهام در افزایش سرمایه چه تاثیری بر قیمت سهام دارد ؟
در صرف سهام، سهام جدید با قیمت بالاتر از ارزش اسمی سهام و نزدیک به قیمت بازار آن به فروش می‌رسند. مقدار اسمی آن به عنوان پشتوانه افزایش در مقدار سرمایه در نظر گرفته می‌شود و مابقی مبلغ که همان صرف سهام است، ممکن است در شرکت استفاده شود یا اینکه بین سهامدارن قبلی توزیع شود. خریدار در این حالت، سهام شرکت را در قیمت بازار و یا حتی کمتر از آن خریداری می‌کند. بنابراین اگر به آینده شرکت امیدوار باشد، در اینصورت این کار برای او سودده خواهد بود. با مبلغ باقی‌مانده صرف سهام می‌توان کارهای مختلفی انجام داد که در فهرست زیر مشخص است.
- انتقال صرف سهام به اندوخته شرکت
- توزیع سهام جایزه بین سهامداران قبلی
- توزیع مبلغ صرف سهام بین سهامداران قبلی
در حالت اول، صرف سهام به عنوان حساب اندوخته جدا در ترازنامه شرکت قرار می‌گیرد و متعلق به تمام سهامداران قبلی و جدید است. این مبلغ برای توسعه شرکت استفاده می‌شود. در حالت دوم، به ازای مقدار صرف سهام، شرکت سهام جدید را به مبلغ اسمی بین سهامدارن قبلی تقسیم می‌کند. معمولا در افزایش مقدار سرمایه با صرف سهام این اتفاق رخ می‌دهد چرا که با این کار سهامداران عمده نگرانی بابت از دست دادن مدیریت شرکت ندارند. حالت سوم نیز توزیع پول حاصل از صرف سهام بین سهامداران قبلی است.
با توجه به موارد گفته شده، مشخص می‌شود که صرف سهام تغییری در ارزش بازاری سهام ایجاد نمی‌کند، چرا که افزایش مقدار سرمایه با تغییر درصد مالکیت سهامداران انجام می‌شود و مبلغ آن نیز از سرمایه‌گذاران جدید جذب می‌شود. به عنوان مثال، فرض کنید سرمایه یک شرکت صد میلیارد تومان و قیمت سهام آن در بازار ۱۰۰۰ تومان است. با توجه به اینکه ارزش اسمی سهام برابر ۱۰۰ تومان است، تعداد سهام این شرکت یک میلیارد خواهد بود.
اگر شرکت بخواهد افزایش صددرصدی در سرمایه از صرف سهام با قیمت ۵۰۰ تومان داشته باشد، در این حالت مبلغ مورد نیاز برای افزایش مقدار سرمایه برابر با صد میلیارد تومان است که معادل یک میلیارد سهم است. از آنجایی که فروش سهام به قیمت ۵۰۰ تومان انجام شده است، بنابراین ۲۰۰ میلیون برگه سهم به سهامداران جدید داده می‌شود و مابقی سهام بین سهامداران قبلی پخش می‌شود.
می‌توان به جای ۸۰۰ میلیون برگ سهام جدید، مبلغ آن را بین سهامداران تقسیم کرد یا آنکه این مبلغ را در حساب شرکت نگهداری کرد. توجه داشته باشید که برای سهامدار خرد که درصد مالکیت در شرکت برایش مهم نیست، صرف سهام همواره با سود همراه است چرا که سهام جدید یا مبلغ آن بدون کاهش قیمت سهم به او واگذار می‌شود.
بهترین روش افزایش سرمایه چیست ؟
با توجه به این که ماهیت فعالیت شرکتها با یکدیگر متفاوت است، نمی‌توان نظر قطعی برای تمام شرکتها داد اما به طور عمومی، هر روش افزایش در مقدار سرمایه که بتواند منابع مالی جدید برای شرکت فراهم کند روش مناسبی است. با این تفاسیر، دو روش «آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران» و «صرف سهام» روش‌های بهتری نسبت به دو روش دیگر هستند. مزیت روش سود انباشته در جلوگیری از خروج منابع مالی است. تجدید دارایی شرکتها نیز بیشتر برای شرکت‌هایی که مشمول قانون ۱۴۱ و در شرف انحلال هستند، مناسب می‌باشد.
دلیل افزایش قیمت سهام پس از افزایش سرمایه چیست ؟
به طور کلی نمی‌توان افزایش در مقدار سرمایه را اتفاقی خوب یا بد برای شرکت و سهامداران دانست. برای فهم این موضوع، مطالعه طرح توجیهی نوشته شده برای بالا بردن مقدار سرمایه می‌تواند مفید باشد. در صورتی که تغییر در سرمایه به منظور توسعه فعالیت‌های شرکت انجام شود، اثر مثبتی بر روی قیمت سهم خواهد داشت. در حالتی که این کار به منظور جلوگیری از انحلال شرکت انجام شود یا قدرت سهامداران عمده با افزایش در مقدار سرمایه متزلزل شود، این فرآیند نتیجه مثبتی بر روی قیمت سهام در بلند مدت نخواهد داشت. علی‌رغم توضیحات داده شده، مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که هر نوع خبری در مورد افزایش مقدار سرمایه در بورس ایران معمولا با واکنش مناسبی همراه است و از زمان مطرح شدن آن در مجمع تا اتمام فرآیند آن، سهم با رشد همراه است.
کاهش سرمایه چیست؟
کاهش سرمایه یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از انحلال شرکت در کنار افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها است. شرکت‌هایی که با زیان انباشته بالای ۵۰ درصد ارزش سرمایه روبه‌رو هستند می‌توانند با کاهش سرمایه خود، مقدار زیان انباشته را کاهش دهند یا به کل حذف کنند. با انجام این کار و کاهش مقدار سرمایه نسبت‌های تحلیلی نیز فرق خواهند کرد. معمولا اکثر شرکتها ترجیح می‌دهند به جای کاهش سرمایه، ار روش افزایش مقدار سرمایه از تجدید ارزیابی استفاده کنند.
مراحل انجام افزایش سرمایه چیست ؟
اگر شرکتی به هر دلیل بخواهد در مقدار سرمایه خود افزایش ایجاد کند، باید ابتدا در طی مراحلی، موافقت سهامداران و سازمان بورس را کسب کند. در این بخش، مرحله به مرحله تمام فعالیت‌هایی که شرکت باید انجام بدهد را توضیح می‌دهیم. تمامی این اقدامات به صورت شفاف از طریق سامانه‌های کدال و کدال ۳۶۰ که محل اطلاع‌رسانی فعالیت‌های شرکت‌های بورسی است، به اطلاع عموم می‌رسد.
گام اول، پیشنهاد اعضای هیئت مدیره
گام اول در مسیر بالا بردن مقدار سرمایه، از طرف اعضای هیئت مدیره شرکت برداشته می‌شود. اعضای هیئت مدیره با انتشار آگهی با نام «پیشنهاد هیئت مدیره به مجمع عمومی فوق‌العاده در خصوص افزایش سرمایه» در سامانه کدال، پیشنهاد خود مبنی بر بالا بردن مقدار سرمایه را به مجمع عمومی فوق‌العاده ارائه می‌دهند. با جست‌وجوی این عبارت در سامانه‌های کدال یا کدال ۳۶۰ می‌توانید به تمام آگهی‌های مربوط به افزایش سرمایه دسترسی پیدا کنید.
در این مرحله هنوز انجام افزایش سرمایه قطعی نشده است و برای این منظور باید موافقت سهامداران و سازمان بورس جلب شود. برای جلب توجه سهامداران و سازمان بورس به طرح، در آگهی پیشنهادی، مشخصات کامل طرح شامل مقدار افزایش سرمایه، نوع آن و دلیل آن توضیح داده می‌شود. معمولا در یک فایل جداگانه موارد مصرف سرمایه جذب شده و ریسک‌های آن نیز به اطلاع عموم می‌رسد.
گام دوم، اعلان نظر حسابرس و بازرس قانونی
پس از قرار گرفتن اطلاعیه هیئت مدیره در خصوص بالا بردن مقدار سرمایه شرکت در کدال، حسابرس و بازرس قانونی شرکت با بررسی اطلاعیه، نظر خود را در مود طرح توجیهی ارائه شده اعلان می‌کند. این نظر در سامانه کدال و کدال ۳۶۰ با عنوان « اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی نسبت به گزارش توجیهی هیئت مدیره در خصوص افزایش سرمایه» ثبت می‌شود. در این گزارش اطلاعاتی در مورد فعالیت‌های شرکت و صورت‌های مالی آن نوشته می‌شود.
گام سوم، صدور مجوز از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار
پس از اعلان نظر حسابرس و بازرس قانونی، سازمان بورس و اوراق بهادار با مشاهده و بررسی مستندات شرکت، اقدام به صدور مجوز تغییر سرمایه شرکت می‌کند. این اطلاعیه با عنوان «اطلاعیه صدور مجوز افزایش سرمایه» در سامانه‌های کدالل و کدال ۳۶۰ قرار می‌گیرد. صدور مجوز از سمت سازمان بورس، به منزله تایید نهایی تغییر در مقدار سرمایه نیست اما، تایید سازمان بر این فرآیند را نشان می‌دهد. پس از صدور این مجوز، شرکت باید در طی ۶۰ روز فرآیند بالا بردن مقدار سرمایه را با برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده به پایان برساند.
گام آخر، برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده
پس از تایید توسط سازمان بورس و صدور مجوز، هیئت مدیره آگهی تحت عنوان «آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده» در سامانه کدال و کدال ۳۶۰ منتشر می‌کند. با انتشار این آگهی، معامله نماد به منظور برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده سهام به طور موقت متوقف می‌شود. سهامداران با مطالعه اطلاعیه‌های هیئت مدیره و طرح توجیهی آن، با اطلاعات کامل در مجمع حاضر می‌شوند و با دادن رای، موافقت یا مخالفت خود را با بالا بردن مقدار سرمایه شرکت اعلان می‌کنند.
در صورتی که مجمع عمومی فوق‌العاده به تصویب این افزایش رای بدهد، در اینصورت اطلاعیه «آگهی ثبت افزایش سرمایه» در سامانه کدال قرار می‌گیرد. پس از آن تغییرات در قیمت اعمال شده و نماد مورد نظر برای معامله در قیمت جدید بازگشایی می‌شود. تغییرات قیمت در سهام برای هر نوع از افزایش سرمایه متفاوت است که در بخش‌های قبل در مورد هریک از آنها توضیح داده شد.
دقت کنید که این تغییرات تنها بر روی سهام سهامدارنی که قبل از بسته شدن نماد، صاحب سهام بودند اعمال می‌شود. بنابراین، حتی اگر به مدت چندین سال سهامدار یک شرکت باشید ولی یک دقیقه قبل از بسته شدن سهم، آن را بفروشید، بالا رفتن سرمایه شرکت و نتایج آن بر روی پرتفوی شما هیچ تاثیری نخواهد داشت.
پر بازدید ترین ها:
